Akademia VAT

Dawid Milczarek

VAT

Do kiedy można zarejestrować się na potrzeby procedury unijnej OSS, aby móc z niej korzystać od 1 lipca 2021 r.?

· ·

Już jutro wchodzi w życie pakiet e-commerce. Pojawiło się sporo pytań o to, do kiedy podatnik chcący korzystać z procedury szczególnej (np. procedury unijnej OSS w zakresie WSTO oraz w zakresie sprzedaży usług na rzecz konsumentów zlokalizowanych w innych krajach UE) powinien zarejestrować się (dokonać zgłoszenia) na potrzeby tej procedury.

Przypomnijmy – procedura unijna OSS pozwala rozliczać w „jednym okienku” (tzn. w jednym państwie – punkcie kompleksowej obsługi) VAT, który teoretycznie jest należny do zapłaty w innych państwach UE, zgodnie z zasadami dotyczącymi ustalania miejsca opodatkowania oraz według stawek w tych innych państwach obowiązujących. Dzięki procedurze unijnej polski podatnik, nawet jeżeli dokonuje sprzedaży B2C opodatkowanej (zgodnie z przepisami dotyczącymi miejsca świadczenia) w Niemczech, Austrii i Portugalii, nie musi się w każdym z tych państw osobno rejestrować do VAT, tylko może technicznie odprowadzić podatek w Polsce, składając specjalną deklarację VAT dla tej procedury. W takim przypadku nasz fiskus przekaże finalnie VAT odprowadzony w Polsce do krajów, w których VAT jest ostatecznie należny.

Aby móc rozliczyć WSTO oraz sprzedaż usług w ramach procedury unijnej, najpierw należy na potrzeby tej procedury zarejestrować się. Służy do tego formularz VIU-R(3), dostępny na stronie MF:

https://www.podatki.gov.pl/vat/e-deklaracje-vat/formularze-vat/

Jeżeli podatnik nie zarejestruje się w ogóle na potrzeby procedury unijnej (albo zrobi to zbyt późno), to dopóki rejestracja nie okaże się skuteczna, procedura unijna nie może być stosowana. To z kolei oznacza, że w międzyczasie podatnik powinien rozliczać VAT w krajach konsumentów na zasadach ogólnych – rejestrując się w każdym takim kraju osobno oraz składając osobne lokalne deklaracje VAT.

Pojawia się zatem ważne pytanie o to, do kiedy powinien zarejestrować się na potrzeby procedury unijnej podatnik, jeżeli przykładowo pierwsza dostawa, która potencjalnie łapie się na nową procedurę unijną OSS, zostanie dokonana 7 lipca 2021 r.

Art. 57d ust. 1 zdanie pierwsze Rozporządzenia wykonawczego 282 wskazuje:

Gdy podatnik poinformuje państwo członkowskie identyfikacji, że zamierza korzystać z procedury nieunijnej lub procedury unijnej, tę procedurę szczególną stosuje się od pierwszego dnia następnego kwartału kalendarzowego.

Mogłaby zatem pojawić się sugestia, że w przypadku wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość dokonanej 7 lipca 2021 r., którą podatnik chce rozliczyć w ramach procedury unijnej, zgłoszenie VIU-R powinno być dokonane najpóźniej dzisiaj, 30 czerwca 2021 r.

Nie zapominajmy jednak, że jest jeszcze art. 57d ust. 1 zdanie drugie tego samego rozporządzenia:

Jednakże w przypadku gdy pierwsza dostawa towarów lub świadczenie usług, które ma zostać objęte procedurą nieunijną lub procedurą unijną, ma miejsce przed tym dniem, procedurę szczególną stosuje się od dnia takiej dostawy lub świadczenia usług, pod warunkiem że podatnik poinformuje państwo członkowskie identyfikacji o rozpoczęciu swojej działalności, która ma być objęta procedurą, nie później niż dziesiątego dnia miesiąca następującego po tej pierwszej dostawie towarów lub świadczeniu usług.

Co z tego ostatniego przepisu wynika? Ano to, że jeżeli pierwsza transakcja mająca być objęta procedurą unijną ma miejsce 7 lipca 2021 r., to podatnik może złożyć zawiadomienie (zgłoszenie rejestracyjne VIU-R) do 10 sierpnia 2021 r.

Ale jak właściwie rozumieć sformułowanie „gdy pierwsza dostawa towarów lub świadczenie usług, które ma zostać objęte procedurą nieunijną lub procedurą unijną, ma miejsce przed tym dniem”?

Czy podatnik, który nie był dotąd zarejestrowany do starej procedury unijnej MOSS, chociaż dokonywał w miesiącach styczeń – czerwiec 2021 r. sprzedaży potencjalnie łapiącej się na procedurę unijną (w starym lub nowym rozumieniu), powinien dla dostaw dokonywanych w lipcu 2021 r. w ramach OSS złożyć zawiadomienie do 30 czerwca 2021 r., czy do 10 sierpnia 2021 r.?

W mojej ocenie wystarczy złożenie zawiadomienia do 10 sierpnia 2021 r., aby wszystkie transakcje potencjalnie objęte procedurą unijną OSS, dokonane w lipcu 2021 r., mogły być w ramach tej procedury rozliczone.

Ale uwaga – jeżeli podatnik dokona w lipcu 2021 r. jakichś transakcji, które potencjalnie będą się na nową procedurę unijną łapały, ale ten sam podatnik wyśle zawiadomienie VIU-R dopiero 15 września 2021 r. (a te transakcje lipcowe rozliczy na zasadach ogólnych w ramach rejestracji w państwach konsumpcji), to w takiej sytuacji procedura unijna OSS będzie mogła być stosowana dopiero od kolejnego kwartału, tzn. od 1 października 2021 r. Tak rozumiem art. 57d ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia.

Czy moja interpretacja przepisów jest właściwa? To się dopiero okaże. Sam, gdybym musiał, ze względów ostrożnościowych dokonałbym rejestracji do OSS najpóźniej dzisiaj (do 30 czerwca 2021 r.). Dlatego bardzo mnie ciekawi, jakie stanowisko zajmie ostatecznie MF (do głowy przychodzą mi jeszcze co najmniej dwa alternatywne sposoby rozumienia przepisów w ramach tzw. okresu przejściowego).

Wydaje mi się jednak, że możemy być umiarkowanymi optymistami. W świetle zaprezentowanego podejścia sens ma zarówno zdanie pierwsze, jak i zdanie drugie art. 57d ust. 1 Rozporządzenia 282 (żaden z tych przepisów nie wydaje się zbędny). Dodatkowo, nie musimy na starcie wikłać się w analizowanie transakcji dokonywanych w czasie, gdy obowiązywała zupełnie inna siatka pojęciowa oraz panowały nieco inne zasady rozliczania sprzedaży B2C (przed 1 lipca nie było czegoś takiego jak WSTO, z kolei procedura unijna miała inne znaczenie przed, a inne znaczenie ma po wejściu w życie pakietu e-commerce). To argument istotny nie tylko dla podatników, ale również dla organów podatkowych – one również wzięłyby na siebie ciężar trudny do udźwignięcia, gdyby wikłały się w analizę dostaw sprzed 1 lipca 2021 r. Zresztą, jeżeli VAT zostanie rozliczony, zgodnie z moją interpretacją, w ramach OSS (a nie w ramach rejestracji w państwie konsumpcji), nie straci na tym ani fiskus polski, ani budżety innych państw UE – tak czy inaczej podatek docelowo trafi do właściwego państwa, według stawki w tym państwie obowiązującej.

Dodatkowo – czy jest sens ograniczać podatników w stosowaniu procedury OSS, skoro wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że intencją prawodawcy unijnego było jak najszersze stosowanie procedury OSS? Czytając dokumenty unijne towarzyszące wprowadzaniu pakietu e-commerce trudno nie odnieść wrażenia, że organy UE zachęcają do stosowania procedury OSS, gdy tylko jest to możliwe.

No i na koniec jeszcze jedno retoryczne pytanie – nawet jeżeli są jakieś wątpliwości interpretacyjne, to dlaczego nie mielibyśmy w tym konkretnym przypadku wyjaśnić ich na korzyść podatnika? 😉

Korekty VAT – wzór uzgodnienia warunków korekty

· ·

Na facebookowej grupie Akademia VAT dość często pojawia się prośba o to, by ktoś podzielił się wzorem uzgodnienia w sprawie korekt, oczywiście w związku z nowymi zasadami obowiązującymi od 1 stycznia 2021 r.

(Nie mam na myśli uzgodnienia w sprawie stosowania starych zasad rozliczania korekt, tylko uzgodnienie, o którym mowa w art. 29a ust. 13 UoVAT, które jest wymagane w przypadku stosowania nowych regulacji).

Zasady rozliczania korekt na gruncie VAT są od tego roku tak po… (brakuje mi właściwego słowa, ale z pewnością wiecie co mam na myśli), że jak najbardziej rozumiem poszukiwania Świętego Graala / tego jednego pierścienia, by wszystkimi rządzić. Fajnie byłoby opracować wzór uzgodnienia, które dałoby się zawsze i wszędzie zastosować.

Domyślacie się jednak, co napiszę. Nie ma czegoś takiego, jak jeden uniwersalny wzór uzgodnienia, na widok którego każdy urzędnik skarbowy w każdej sytuacji pośpiesznie odwracałby wzrok i wychodził.

Na początek krótkie przypomnienie (pisałem już o tym niedawno, ale wychodzę z założenia, że jeżeli warto coś napisać raz, to i warto to powtórzyć ;)). W świetle art. 29a ust. 13 UoVAT, aby móc dokonać korekty podstawy opodatkowania, muszą być łącznie spełnione następujące przesłanki (jeżeli korygowana in minus faktura zawiera VAT):

  • uzgodnienie warunków korekty,
  • dokumentacja potwierdzająca uzgodnienie warunków korekty,
  • spełnienie warunków korekty,
  • dokumentacja potwierdzająca spełnienie warunków korekty,
  • wystawienie faktury korygującej.

Prawodawca przewidział również przesłanki pomniejszenia podatku naliczonego przez nabywcę (art. 86a ust. 19a UoVAT):

  • uzgodnienie warunków korekty,
  • spełnienie warunków korekty.

Pamiętacie jak należy rozumieć powyższe przesłanki? Po pierwsze, dopiero gdy wszystkie są spełnione, korygujemy in minus podstawę opodatkowania (jeżeli jesteśmy sprzedawcą) lub zmniejszamy podatek naliczony (jeżeli jesteśmy nabywcą). Po drugie, łączne spełnienie tych przesłanek (a zatem spełnienie najpóźniejszej z nich) wyznacza moment, w którym korekta powinna być ujęta na gruncie VAT.

I teraz przechodzimy do sedna problemu. Jak z powyższych wyliczanek wynika, samo uzgodnienie warunków korekty to tylko jedna z przesłanek pomniejszenia podstawy opodatkowania przez sprzedawcę lub podatku naliczonego przez nabywcę. Jak to się często mówi – jest to przesłanka konieczna, ale nie wystarczająca.Nie jest jednak tak beznadziejnie, jak mogłoby się wydawać. Jeżeli podejdziemy do sprawy sprytnie, to w wielu przypadkach będziemy mogli upiec dwie lub nawet więcej pieczeni przy jednym ogniu. Możemy przykładowo skorzystać z następującego szablonu uzgodnienia:

W związku z okolicznościami X, które wystąpiły w dniu Y, strony niniejszym uzgadniają sposób korekty Z.

Zastanówmy się – wymiana maili zawierających takie porozumienie (jedna strona wysyła, druga potwierdza; obojętne która strona jest inicjatorem) będzie i uzgodnieniem warunków korekty, i dokumentacją potwierdzającą uzgodnienie warunków korekty, a zarazem dokumentacją potwierdzającą spełnienie warunków korekty. Co to będzie oznaczało? Że jeżeli okoliczności X faktycznie wystąpiły w dniu Y, to sprzedawca po takim uzgodnieniu wystawia fakturę korygującą i już od razu może pomniejszyć u siebie podstawę opodatkowania. Z kolei nabywca w dniu zawarcia takiego uzgodnienia wie już, że musi pomniejszyć podatek naliczony i wie też, kiedy ma to zrobić (w dniu uzgodnienia, które przecież następuje po wcześniejszym spełnieniu warunków X w dniu Y).

No ale zaraz, to jak to jest? To może jednak w końcu znaleźliśmy tego Świętego Graala?

Niestety nie. Co najwyżej znaleźliśmy jego imitację. Po pierwsze, zaproponowany szablon uzgodnienia sam w sobie rozwiąże wszystkie nasze problemy z korektami wyłącznie w sytuacjach, gdy samo uzgodnienie ma miejsce już po tym, gdy wcześniej warunki korekty zostały spełnione. Po drugie, za każdym razem – nawet stosując ten szablon uzgodnienia – trzeba jednak wykonać pewną pracę umysłową i przeanalizować, co w naszym przypadku jest okolicznością X oraz kiedy dokładnie był dzień Y. Po trzecie, być może wcześniejsze umowy / maile / inne dokumenty również określały warunki korekty, a wymiana maili według zaproponowanego szablonu jedynie potwierdza wcześniejsze uzgodnienia, a nie te uzgodnienia kreuje.

Do tego dochodzą odmienne zasady korygowania faktur wystawionych na niewłaściwego kontrahenta lub na niewłaściwy towar, korygowania błędnej stawki podatkowej, korygowania sprzedaży zagranicznej, korygowania zakupów z odwrotnym obciążeniem (WNT, import usług)… Nie zapominajmy również, że spełnienie warunków korekty to jedno, natomiast kiedy tę korektę ująć, to odrębne zagadnienie. Wstecznie? A może na bieżąco? Co to znaczy „na bieżąco”? Czym się różni sytuacja sprzedawcy od sytuacji nabywcy? Czy sprzedawca i nabywca zawsze muszą rozliczać korekty w tym samym okresie rozliczeniowym? W jakich przypadkach zasady korekt nie zmieniły się, jeżeli porównamy je z zeszłorocznymi?

Wszystkie zagadnienia oraz wątpliwości dotyczące korekt w VAT omawiam podczas specjalnego szkolenia, które przygotowałem na ten temat. Szkolenie jest dostępne od trzech tygodni i wzięło w nim udział już ponad 100 osób. Gorąco zapraszam do zainteresowania się kolejną edycją. Podczas szkolenia nie wejdziecie w posiadanie Świętego Graala. Zdobędziecie jednak wiedzę, która pozwoli Wam samodzielnie rozliczać korekty bez poczucia, że poruszacie się jak we mgle. Umiejętność rozliczania korekt przez osobę zajmującą się podatkami jest jak umiejętność posługiwania się klawiaturą przez informatyka. Nauka bezwzrokowego pisania na klawiaturze nie jest konieczna i wymaga pewnego wysiłku. Ale się opłaca.

Komunikat MF w sprawie zawiadomienia o prowadzeniu magazynu call-off stock (formularz VAT-CS)

· ·

Ministerswo Finansów opublikowało dzisiaj komunikat odnośnie zawiadomienia o prowadzeniu magazynu wykorzystywanego w procedurze magazynu typu call-off stock (formularz VAT-CS):

Podatnik lub podatnik podatku od wartości dodanej prowadzący magazyn, do którego wprowadzane są towary w procedurze magazynu typu call-off stock, w terminie 14 dni od dnia pierwszego wprowadzenia towarów do magazynu w tej procedurze zobowiązany jest złożyć zawiadomienie o prowadzeniu magazynu wykorzystywanego w procedurze magazynu typu call-off stock (art. 13f ust. 1 ustawy o VAT).

Ministerstwo Finansów informuje, że zawiadomienie o prowadzeniu magazynu typu call-off stock składa podatnik lub podatnik podatku od wartości dodanej prowadzący magazyn wskazanego typu.

Obowiązek złożenia zawiadomienia nie dotyczy podmiotu wprowadzającego towary do magazynu typu call-off stock, jeżeli magazyn ten prowadzony jest przez podmiot inny niż wprowadzający towary do magazynu (np. przez nabywcę towarów lub podmiot prowadzący magazyn usługowo).

Podatnik lub podatnik podatku od wartości dodanej prowadzący magazyn typu call-off stock, zawiadomienie składa jednorazowo – w terminie 14 dni od dnia pierwszego wprowadzenia towarów do magazynu. Zawiadomienie należy złożyć odrębnie dla każdego prowadzonego magazynu. Przepisy nie przewidują obowiązku składania odrębnego zawiadomienia w przypadku każdego, kolejnego podmiotu, który po raz pierwszy wprowadza towary do danego magazynu.

Innymi słowy, zawiadomienie składane jest jednorazowo dla każdego magazynu typu call-off stock zlokalizowanego na terytorium Polski, niezależnie od ilości podmiotów, które korzystają lub będą korzystać z danego magazynu.

Zawiadomienie składane jest w formie elektronicznej za pomocą utworzonego w tym celu formularza VAT-CS.

W części B formularza VAT-CS należy podać dane podatnika lub podatnika podatku od wartości dodanej prowadzącego magazyn typu call-off stock.

Aby złożyć zawiadomienie w imieniu innych podatników należy posiadać pełnomocnictwo ogólne (PPO-1) lub szczególne (PPS-1).

Zawiadomienie VAT-CS:
1. podatnik – składa do naczelnika urzędu skarbowego,
2. podatnik podatku od wartości dodanej – składa do naczelnika drugiego urzędu skarbowego.

https://www.podatki.gov.pl/vat/wyjasnienia/zawiadomienie-o-prowadzeniu-magazynu-typu-call-off-stock/

Chcesz poszerzyć swoją wiedzę na temat rozliczania transakcji międzynarodowych na gruncie VAT? Zapraszam na moje szkolenie, które kompleksowo omawia WDT, WNT, eksport i import towarów, eksport i import usług oraz wszystkie inne istotne aspekty obrotu międzynarodowego w kontekście podatku od towarów i usług:

Projekt rozporządzenia w sprawie braku obowiązku ustanawiania przedstawiciela podatkowego przez podatników brytyjskich i norweskich

· ·

Jeszcze dwa tygodnie temu Ministerstwo Finansów poganiało brytyjskich przedsiębiorców, podlegających obowiązkowi rejestracji na potrzeby VAT w Polsce, do ustanowienia w naszym kraju (w związku z brexitem) przedstawiciela podatkowego (taki obowiązek ciąży bowiem na podmiotach spoza UE na podstawie art. 18a UoVAT):

https://www.podatki.gov.pl/vat/wyjasnienia/brexit-vat-przedstawiciel-podatkowy/

Na szczęście pojawił się już projekt rozporządzenia, który zwalnia brytyjskie podmioty z tego obowiązku. Co więcej, przedstawiciela podatkowego nie będą musieli ustanawiać również Norwegowie:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12343500

Rozporządzenie ma działać z mocą wsteczną od 1 stycznia 2021 r. Dobre i to, ale na pewno nie jest to przejaw wartej pochwały techniki legislacyjnej. Czy nie można było tego rozporządzenia przygotować wcześniej? Zupełnie nie rozumiem też, po co były te ponaglenia sprzed dwóch tygodni. Wyobrażam sobie, że niektórzy włożyli całkiem spory wysiłek w pośpieszne ustanowienie przedstawiciela podatkowego, a teraz będą wkładać zapewne jeszcze większy, żeby z niego zrezygnować.

O tym, jakie skutki podatkowe na gruncie VAT wywołał brexit, a także o wielu innych aspektach dotyczących rozliczania transakcji międzynarodowych na gruncie podatku od towarów i usług, dowiesz się z mojego szkolenia:

Korekta podatku naliczonego w kontekście przepisów przejściowych (art. 12 ustawy wdrażającej pakiet SLIM VAT)

· ·

Tym wpisem chcę zachęcić Was do wyobrażenia sobie czegoś, co tak naprawdę nigdy nie wydarzyło się, ale potencjalnie mogło się wydarzyć. Poprzez pewien eksperyment myślowy oraz porównanie dwóch sytuacji spróbuję przekonać Was do tego, że nie zawsze trzymanie się literalnego brzmienia przepisów jest uzasadnione.

Ten wpis jest jednocześnie bardzo długi. Kieruję go jednak do osób, którym zależy na głębszym zrozumieniu jednego z problemów, które pojawiły się po wprowadzeniu tzw. pakietu SLIM VAT. Przy okazji podzielę się kilkoma uwagami na temat tego, jak – moim zdaniem – nie należy dokonywać wykładni prawa (uwagi te kieruję przede wszystkim do osób, które nie są prawnikami i które niekiedy poprzestają na literalnej wykładni przepisów, bez uwzględniania jej kontekstu systemowego, celowościowego czy aksjologicznego).

Sytuacja pierwsza

Wyobraźmy sobie, że w maju 2020 r. dokonaliśmy krajowej dostawy towaru, całą zapłatę za sprzedany towar otrzymaliśmy już po transakcji (a więc nie było żadnych zaliczek), natomiast fakturę potwierdzającą sprzedaż wystawiliśmy przed transakcją – już w kwietniu 2020 r. (w końcu mogliśmy to zrobić do 30 dni przed transakcją, por. art. 106i ust. 7 pkt 1 UoVAT). Podatek należny od rozważanej dostawy wykazaliśmy w deklaracji VAT-7 za maj 2020 r., składanej do 25 czerwca 2020 r., kierując się ogólną zasadą powstawania obowiązku podatkowego obowiązującą w 2020 r. w odniesieniu do transakcji krajowych (art. 19a ust. 1 UoVAT). Zgodnie z tą zasadą obowiązek podatkowy powstaje z datą dostawy, a nie z datą wystawienia faktury.

Wyobraźmy sobie jeszcze (to będzie czysta spekulacja), że od 1 stycznia 2021 r. zmieniła się treść art. 19a ust. 1 UoVAT i zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu obowiązek podatkowy w przypadku transakcji krajowych powstaje już nie z datą sprzedaży, ale z datą wystawienia faktury. No i teraz pytanie, w zasadzie retoryczne. Czy hipotetycznie rozważana zmiana treści art. 19a ust. 1 UoVAT zobowiązywałaby nas do korekty wcześniejszych rejestrów i deklaracji VAT, np. do korekty już rozliczonej transakcji z maja 2020 r., w przypadku której rozpoznając obowiązek podatkowy kierowaliśmy się datą sprzedaży, a tymczasem w świetle nowych regulacji (hipotetycznie obowiązujących od 1 stycznia 2021 r.) znaczenie ma data wystawienia faktury? Oczywiście nie. Nawet nie potrzebowalibyśmy do tego przepisów przejściowych, po prostu kierowalibyśmy się milczącym założeniem, że prawo nie może działać wstecz. Przecież absurdem byłoby, gdybyśmy musieli korygować rozliczenia majowe i kwietniowe z 2020 r., a na dodatek płacić odsetki za to, że rzekomo za późno rozpoznaliśmy obowiązek podatkowy. Przecież na tamten moment (kwiecień / maj 2020 r.) postąpiliśmy – w świetle obowiązujących wówczas przepisów – prawidłowo, przecież wówczas liczyła się data sprzedaży, a nie data wystawienia faktury!

No właśnie.

Sytuacja druga

Teraz rozważmy kolejny przykład, przyjmując perspektywę nabywcy i powracając do stanu prawnego, który faktycznie obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. (porzucamy wcześniejsze spekulacje na temat zmiany zasad powstawania obowiązku podatkowego).

Przyjmijmy, że w odniesieniu do jakiegoś zakupu towaru z 2020 r. (np. zakupu z maja 2020 r.), uzgodniliśmy z kontrahentem korektę in minus, przy czym zarówno uzgodnienie, jak i spełnienie warunków korekty miało miejsce we wrześniu 2020 r. (powiedzmy, że we wrześniu 2020 r. porozumieliśmy się co do zwrotu towaru oraz ten zwrot faktycznie we wrześniu 2020 r. nastąpił). Sprzedawca wystawił nam fakturę korygującą, jednak zrobił to dopiero w styczniu 2021 r. (mniejsza o to, dlaczego tak późno).

Co wynika z literalnego brzmienia przepisów przejściowych wprowadzających pakiet SLIM VAT? Otóż przepisy przejściowe wskazują, że dla ustalenia, czy w danym przypadku korekta powinna być rozliczona „po staremu”, czy też „po nowemu”, kluczowe znaczenie ma data wystawienia faktury korygującej (art. 12 ustawy wprowadzającej SLIM VAT):

W przypadku faktur korygujących wystawionych przed dniem 1 stycznia 2021 r. stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

Krótko mówiąc – jeżeli faktura korygująca jest wystawiona jeszcze w 2020 r., to stosujemy stare zasady. A jeżeli już w 2021 r., to stosujemy nowe zasady.

No dobra, ale co to oznacza w kontekście naszego ostatniego przykładu? Ano oznacza to, że skoro w rozważanym przypadku faktura korygująca została wystawiona w styczniu 2021 r., to zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu przejściowego powinniśmy rozliczyć korektę podatku naliczonego – jako nabywca – według nowych zasad. Ale zaraz, zaraz! Przecież nowe zasady (art. 86 ust. 19a UoVAT w nowym brzmieniu, obowiązującym od 1 stycznia 2021 r.) nakazują rozliczyć korektę już w tym okresie, w którym zostały uzgodnione i spełnione warunki korekty! Przecież w naszej sytuacji oznaczałoby to, że po otrzymaniu w 2021 r. faktury korygującej musimy cofnąć się z korektą podatku naliczonego do września 2020 r., gdyż już wtedy warunki korekty były i uzgodnione, i spełnione! Przecież to by spowodowało konieczność zapłaty odsetek! Przecież to bez sensu! Przecież na tamten moment (wrzesień 2020 r.) wszystko było dobrze! Przecież wówczas obowiązywały inne zasady rozliczania korekt! Przecież wówczas nie mogliśmy się nawet spodziewać, że trzeba będzie cokolwiek korygować wstecz w tego typu przypadkach! Przecież pakiet SLIM VAT oraz nowe zasady rozliczania korekt obowiązują dopiero od 2021 r.!

No właśnie.

Uważam, że w sytuacji drugiej możemy postąpić analogicznie, jak w sytuacji pierwszej. Możemy ignorować nowe przepisy w takim zakresie, w jakim ich dosłowne stosowanie prowadziłoby do retroaktywnej zmiany skutków prawnych stanu faktycznego, który zaistniał zanim te nowe przepisy zaczęły obowiązywać (zwłaszcza jeżeli retroaktywna zmiana wywoływałaby skutki niekorzystne dla podatnika). Prawo nie może działać wstecz w sytuacji, gdy nie jest to uzasadnione bardzo ważnymi okolicznościami.

Mówiąc prościej – skoro literalne zastosowanie nowych przepisów wiązałoby się z działaniem prawa wstecz (na niekorzyść podatnika, bez istotnego powodu), to zastosowałbym przepisy stare. Kierowałbym się zatem datą otrzymania faktury korygującej i rozliczyłbym korektę podatku naliczonego w deklaracji za styczeń 2021 r.

Obie sytuacje zestawiłem po to, aby łatwiej było dostrzec, w jakich przypadkach sztywne trzymanie się literalnego brzmienia jakiegoś przepisu, nawet takiego, który wydaje się bardzo jasny, jest nieuzasadnione. Czasami trzeba korygować interpretację danej regulacji w taki sposób, aby ona była sensowna, aby nie prowadziła do sprzeczności, aby nie powodowała rezultatów, których nie da się pogodzić z naczelnymi zasadami prawa.

Czy to normalne, że jakiś artykuł ustawy zdaje się mówić jedno, a my go interpretujemy jednak inaczej? Odpowiedź nie jest prosta, gdyż zależy od tego, co rozumiemy przez „normalne”. Bez wątpienia niepożądane (a więc „nienormalne”) są sytuacje, gdy literalne brzmienie przepisu zbyt mocno odbiega od tego, jak ten przepis jest rozumiany w praktyce (przez podatników, przez urzędników, przez sądy). Z drugiej strony dla kogoś, kto jest prawnikiem, oczywiste (i w tym sensie „normalne”) jest, że nie poprzestajemy na wykładni literalnej (językowej), gdy prowadzi ona do rezultatów sprzecznych z powszechnie akceptowanymi zasadami prawa (często wyrażonymi w samej Konstytucji, np. z zasadą niedziałania prawa wstecz).

Jeżeli chcecie dogłębnie zrozumieć zasady rozliczania korekt VAT w 2021 r. (które naprawdę mocno się zmieniły i znacznie odbiegają od tego, co pośpiesznie i często błędnie jest wyjaśniane przez osoby, które mają umiarkowaną wiedzę i doświadczenie w tym zakresie), to zapraszam do wzięcia udziału w moim kompleksowym szkoleniu na ten temat: