Akademia VAT

Dawid Milczarek

jpk_vat

Korekta JPK_VAT – czy czynny żal zawsze jest konieczny?

· ·

To może dzisiaj dwa słowa a propos składania czynnego żalu w przypadku korekty części ewidencyjnej nowego JPK_VAT.

Po pierwsze, nie zawsze to jest konieczne. Czynny żal składamy bowiem po to, aby uwolnić się od odpowiedzialności karno-skarbowej. Nie ma jednak sensu uwalniać się od tej odpowiedzialności w sytuacjach, gdy ona nam z żadnego tytułu nie grozi. W kontekście nowego JPK_VAT obawiamy się najczęściej, że skoro składamy korektę, to ktoś może nam zarzucić, iż część ewidencyjna JPK_VAT sprzed korekty była nierzetelna / wadliwa (a za przesłanie nierzetelnej / wadliwej księgi grozi KKS). Tyle że nie każda korekta jest powodowana przez nierzetelność czy wadliwość. Prosty przykład. Wyobraźmy sobie, że w styczniu 2021 r. mija czas na zgromadzenie dokumentów potwierdzających wcześniejsze WDT. Ponieważ nie mamy dokumentów, opodatkowujemy na bieżąco transakcję stawką krajową. Jeżeli następnie w maju 2021 r. otrzymamy dokumenty potwierdzające WDT, to odzyskamy tym samym prawo do zastosowania stawki 0% w odniesieniu do tego WDT. Przepisy wymagają, aby w takiej sytuacji zrobić korektę wsteczną in minus ewidencji / deklaracji, w której z uwagi na brak dokumentów wykazaliśmy sprzedaż ze stawką krajową, a także aby skorygować wstecznie in plus ewidencję / deklarację za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu WDT. Czy te korekty są związane z nierzetelnością / wadliwością wcześniej przesłanych ewidencji? Moim zdaniem absolutnie nie. Dlatego uważam, że w tego typu sytuacjach czynnego żalu składać nie trzeba. To tylko jeden przykład.

I jeszcze druga kwestia. Któryś raz docierają do mnie głosy, że urzędnicy oczekują, aby osoby obsługujące spółki (np. główne księgowe), które chcą złożyć czynny żal, wylegitymowały się pełnomocnictwem od spółki. To jakieś totalne nieporozumienie. Czynny żal składają osoby fizyczne (czyli powiedzmy główne księgowe) we własnym imieniu, żeby uwolnić się od swojej własnej odpowiedzialności. Nie robią tego w imieniu spółki, gdyż to nie spółce – o ile w ogóle komukolwiek – grozi odpowiedzialność karno-skarbowa. Dlatego też nie jest w takich sytuacjach potrzebne żadne pełnomocnictwo do złożenia czynnego żalu.

Jak wykazać w JPK_VAT sprzedaż detaliczną udokumentowaną fakturą i niezaewidencjonowaną na kasie fiskalnej?

· ·

W przypadku sprzedaży detalicznej (a więc dokonanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej), zaewidencjonowanej zarówno za pomocą kasy rejestrującej, jak i udokumentowanej równolegle fakturą, nikt chyba nie ma wątpliwości, że w nowym JPK_VAT (w ewidencji podatku należnego) należy pokazać nie tylko raport okresowy z kasy fiskalnej (z kodem RO), ale i samą fakturę (z kodem FP).

Jednak w przypadku sprzedaży detalicznej udokumentowanej jedynie fakturą, bez przepuszczenia jej przez kasę fiskalną, sprawa nie jest już tak oczywista, o czym świadczą liczne dyskusje na ten temat na naszej facebookowej grupie.

Sam zresztą – jeszcze zanim nowy JPK_VAT zaczął obowiązywać – zastanawiałem się jak należy podejść do tego typu przypadków. Czy wykazywać takie transakcje faktura po fakturze (każdą osobno), czy też ujmować je zbiorczo w jednej pozycji z kodem WEW?

Spójrzmy najpierw do przepisów:

  • Par. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z par. 10 ust. 2 pkt 1 rozp. w sprawie JPK łącznie sugerują (przynajmniej moim zdaniem), że obowiązek raportowania faktura po fakturze dotyczy wyłącznie transakcji, w których wystąpił obowiązek wystawienia faktury (a więc w szczególności transakcji B2B; pytanie czy ten przepis dotyczy również sprzedaży detalicznej, w przypadku której nabywca zażądał wystawienia faktury, moim zdaniem nie).
  • Par. 10 ust. 1 pkt 9 rozp. w sprawie JPK wskazuje, że jeżeli transakcje nie zostały udokumentowane fakturą i nie podlegają obowiązkowi zarejestrowania na kasie fiskalnej, to mogą (pytanie czy muszą) być ujmowane zbiorczo.

Nie znajduję natomiast żadnego przepisu wprost regulującego przypadek, gdy sprzedaż detaliczna została udokumentowana fakturą, ale nie została zaewidencjonowana na kasie fiskalnej (ze względu na zwolnienie z kasy).

W moim youtubowym filmiku relacjonującym telefoniczną rozmowę z konsultantką Krajowej Informacji Skarbowej można było dostrzec, że przedstawicielka fiskusa dopuściła w takich sytuacjach zarówno raportowanie zbiorcze (z kodem WEW), jak i raportowanie faktura po fakturze, każdej transakcji osobno. Co więcej, podała sensowny argument na rzecz takiego podejścia. Wskazała mianowicie, że oba sposoby ewidencjonowania dopuściło samo Ministerstwo Finansów w kontekście sprzedaży wysyłkowej (która pomimo tego, że jest dokumentowana fakturą, może być ujmowana w ewidencji VAT zbiorczo, właśnie z kodem WEW). Oto jedna z odpowiedzi MF na pytanie o oznaczanie w nowym JPK_VAT sprzedaży wysyłkowej kodem SW:

W jakich przypadkach należy stosować oznaczenie SW
Oznaczenie SW dotyczy dostawy w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy, tj. zarówno opodatkowanej w kraju, jak i w innych państwach Unii Europejskiej. Mimo obowiązku wystawiania faktur w przypadku sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, wystarczy ujmowanie tej sprzedaży na podstawie dokumentu zbiorczego.

Generalnie takie liberalne podejście fiskusa i dopuszczenie różnych sposobów wykazywania tego typu transakcji bardzo mi się podoba i nie zamierzam go krytykować, przynajmniej nie na gruncie przepisów o VAT. Chciałem mieć jednak pewność, że stanowisko konsultantki KIS nie jest odosobnione, że jest podzielane również przez innych urzędników. W związku z tym zwróciłem się mailowo ze stosownym zapytaniem do Krajowej Informacji Skarbowej. Nie wdając się w szczegóły – jestem usatysfakcjonowany uzyskaną odpowiedzią, potwierdza ona też powyższy tok rozumowania (dopuszczający oba sposoby ewidencjonowania sprzedaży detalicznej dokumentowanej wyłącznie fakturą). Oto moja korespondencja z KIS, może wam się przyda w razie ewentualnego sporu z lokalnym urzędnikiem:

Pytanie:

Czy w przypadku krajowej sprzedaży detalicznej na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej dzałalności gospodarczej, która to sprzedaż nie została udokumentowana na kasie fiskalnej (bo jest z kasy fiskalnej zwolniona), ale została udokumentowana fakturami, jestem zobowiązany aby w ewidencji podatku należnego każdą fakturę pokazać w osobnym wierszu, czy też mogę ująć taką sprzedaż zbiorczo w jednej pozycji, z kodem WEW?

Odpowiedź KIS:

Identyfikator zapytania: 25934907
0110.KIZ.412.16769.2020

Odpowiadając na pytanie informujemy, że oznaczenie „WEW” dotyczy m. in. czynności, które nie są udokumentowane oryginalnymi dokumentami zakupu/sprzedaży, tj. fakturą.

Sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, nieewidencjonowaną na kasie rejestrującej należy wykazać na podstawie zapisu zbiorczego oznaczanego „WEW”. Nie ma znaczenia czy transakcja została udokumentowana fakturą oraz kiedy faktura została wystawiona.

Podatnik może wykazywać taką sprzedaż na podstawie poszczególnych faktur (zamiast na podstawie zapisu zbiorczego), jeśli wybierze taki sposób.

Faktury nie podlegają oznaczeniu „FP” gdyż nie dotyczą sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej.

MF zapowiada: na początku nie będzie kar za błędy w JPK_VAT

· ·

Jak donosi dzisiejsza Rzeczpospolita, Ministerstwo Finansów obiecuje, że nie zamierza karać podatników za błędy w JPK_VAT. Przynajmniej nie w pierwszych miesiącach obowiązywania nowej struktury.

Oczywiście wszyscy powinniśmy zdawać sobie sprawę, że Ministerstwo zapowiada pewną wyrozumiałość nie wobec oszustów, ale wobec tych podatników, którzy zmagając się z nowymi zasadami sporządzania i przesyłania JPK_VAT nieumyślnie popełniają błędy, np. na skutek trudności z interpretacją lub wdrożeniem nowych regulacji odnoszących się raportowania transakcji.

Czy te zapowiedzi są jednak wiarygodne? Każdy niech sam to oceni, ja po prostu trzymam Ministerstwo Finansów za słowo. Koniecznie dajcie znać jak sprawa wygląda w konkretnych urzędach skarbowych i czy lokalni urzędnicy pilnują, by obietnica MF nie stała się pustosłowiem.

Ciekawe są też statystyki:

Z danych resortu finansów wynika, że sporo błędów popełniono przy wysyłce nowego pliku. Przede wszystkim w danych autoryzujących. Takich przypadków było około 25 tys. Część osób wysyłających pliki nie posiadała aktualnego pełnomocnictwa do ich podpisywania, zidentyfikowano 21 tys. takich sytuacji.

JPK_VAT w nowej strukturze przesłało ponad 1,6 mln podatników VAT, przy czym aż 27 tysięcy podmiotów skorzystało z aplikacji e-mikrofirma, a 20 tysięcy z interaktywnego formularza.

Zachęcam do lektury całego artykułu w Rzeczpospolitej.

Procedura marży a zaliczki w nowym JPK_VAT

· ·

W poprzednim wpisie poświęconym procedurze VAT marża w kontekście nowego JPK_VAT przedstawiłem ogólne zasady raportowania tego typu transakcji:

Mając z tyłu głowy, że wykazując sprzedaż na zasadzie marży należy w ewidencji podatku naliczonego wykazać dokument zakupu towaru używanego, cały czas zastanawiałem się, jak należy to zrobić w przypadku, gdy są zaliczki.

Zaliczki przy procedurze marży rodzą bowiem obowiązek podatkowy z chwilą ich otrzymania (por. wyrok TSUE w sprawie C‑422/17).

Dodatkowo, zgodnie z broszurą MF na temat JPK_VAT dokumenty zakupu uwzględniane do wyliczenia marży należy wykazać w tym miesiącu, w którym transakcja sprzedaży rodzi obowiązek podatkowy.

Biorąc pod uwagę powyższe, pytanie było następujące – czy w miesiącu wykazywania zaliczki należy pokazać jakiekolwiek dokumenty zakupowe będące podstawą wyliczenia marży dla tej zaliczki? Pytanie dodatkowe – jeżeli tak, to czy te dokumenty powinny być wykazane z kwotami proporcjonalnie przypadającymi na kwotę zaliczki, czy też może z całymi kwotami wynikającymi z tych dokumentów?

Postanowiłem zwrócić się w tej sprawie z zapytaniem do KIS. Oto moje pytanie oraz uzyskana odpowiedź:

PYTANIE:

ODPOWIEDŹ KIS:

Posłużę się w pytaniu potencjalnym przykładem. Dokonuję sprzedaży towaru używanego na zasadzie marży. Zakupu towaru dokonuję w październiku 2020 r. za kwotę 9.000 zł, odsprzedaż towaru będzie miała miejsce w grudniu 2020 r. za kwotę 10.230 zł. Marża wynosi 1.230 zł, podstawa opodatkowania wynosi 1.000 zł, podatek należny to 230 zł.

W listopadzie 2020 r. otrzymuję zaliczkę 5000 (pozostała część zapłaty, a więc 5230 zł, będzie uiszczona przez nabywcę w dniu dostawy towaru, tj. w grudniu 2020 r.).

W miesiącu otrzymania zaliczki (tzn. w listopadzie 2020 r.) jestem zobowiązany rozpoznać obowiązek podatkowy w odniesieniu do zaliczki, a w miesiącu dokonania dostawy towaru (tzn. w grudniu 2020 r.) jestem zobowiązany rozpoznać obowiązek podatkowy od pozostałej części kwoty należnej.

Jakie kwoty powinienem wpisać w polach K_19, K_20 oraz SprzedazVAT_Marza w listopadzie 2020 r.? W którym miesiącu powinienem wykazać i z jaką kwotą dokument zakupowy w polu ZakupVAT_Marza?

Identyfikator zapytania: 58404780110.KIZ.412.16429.2020

Odpowiadając na pytanie informujemy, że w przypadku otrzymania zaliczki na przyszłą dostawę towarów używanych opodatkowaną w procedurze marży powstaje obowiązek podatkowy w odniesieniu do otrzymanej kwoty. W stanie faktycznym przedstawionym w zapytaniu podatnik zna ostateczną wartość marży. W związku z powyższym podstawę opodatkowania z tytułu otrzymanej zaliczki będzie stanowiła marża procentowo odpowiadająca otrzymanej kwocie.

Odnośnie rozliczenia faktury zakupu, wartość nabycia wraz z dokumentem nabycia winne być wykazane co do zasady w okresie, w którym doszło do dostawy samochodu tj. w grudniu.

Z powyższej odpowiedzi wynika, że według fiskusa w przypadku zaliczki dotyczącej transakcji objętej procedurą marży, w miesiącu otrzymania zaliczki należy wykazać wyłącznie zaliczkę (oczywiście w ewidencji podatku należnego), natomiast jakiekolwiek dokumenty zakupu, również te uwzględnione przy wyliczeniu marży od zaliczki, należy pokazać dopiero w tym miesiącu, w którym wykazuje się sprzedaż (fakturę końcową).

Dla mnie ta odpowiedź ma jak najbardziej sens, we wczorajszym komentarzu do jednego z postów na naszej grupie Akademia VAT wyraziłem podobny pogląd. Wydaje mi się, że analogicznie należy postąpić w przypadku procedury marży dla usług turystycznych. Takie podejście jest chyba najprostsze do zastosowania w praktyce i nie wprowadza dodatkowego zamieszania związanego z wykazywaniem dokumentów zakupu w wielu różnych miesiącach czy z proporcjonalnym dzieleniem kwot wynikających z tych dokumentów na potrzeby wyliczania marży od zaliczek.

Z drugiej strony zastanawiam się, w którym miesiącu należy wykazać zakupy, jeżeli zaliczka jest stuprocentowa. W miesiącu wykazania zaliczki? W przypadku zaliczek pokrywających 100% należności wystawienie faktury końcowej nie jest już potrzebne, więc w miesiącu faktycznej sprzedaży może nie być już nic do wykazania jeżeli chodzi o dokument sprzedaży.

Z trzeciej strony stoję na stanowisku, że w którymkolwiek miesiącu podatnik pokaże dokumenty zakupowe uwzględniane przy wyliczeniu marży – trudno postawić mu jakikolwiek zarzut. Przepisy rozporządzenia mówią tylko o tym, że dokumenty zakupu mają być pokazane w ewidencji podatku naliczonego. A w którym miesiącu? Tego już nie doprecyzowują, więc trudno wymagać od podatnika żeby zgadywał.

Czy wykazywać w JPK_VAT sprzedaż zaraportowaną w ramach rejestracji w innym kraju?

· ·

To jest wielka zagadka, która nurtuje na przykład polskich podatników dokonujących sprzedaży wysyłkowej z Polski na rzecz konsumentów w innych krajach UE w tych przypadkach, gdy przekroczenie limitów zmusiło tych przedsiębiorców do rejestracji i rozliczania VAT w innych krajach. Problem jest oczywiście szerszy i dotyczy również innych podobnych sytuacji.

Z samego rozporządzenia w sprawie JPK z 15 października 2019 r., a dokładniej z par. 10 ust. 1 pkt 3, można potencjalnie wysnuć wniosek, że trzeba raportować wszystkie transakcje, dla których miejsce świadczenia wypada poza Polską, nawet jeżeli są one lokalnie raportowane w ramach rejestracji w innych krajach. Wprawdzie w objaśnieniach stanowiących załącznik do rozporządzenia jest dodatkowe zastrzeżenie, że obowiązek raportowania czynności wykonywanych poza terytorium kraju jest ograniczony do tych, w stosunku do których przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia podatku należnego lub zwrotu podatku naliczonego, ale jednak nie jest już nigdzie wprost powiedziane (tak jak było w przypadku objaśnień do poz. 11 starej deklaracji VAT-7), że jeżeli dana czynność została dokonana w ramach rejestracji działalności gospodarczej w innym kraju, to w Polsce jej wykazywać nie trzeba.

Uznanie, że podatnicy mają obowiązek wykazywania w polskiej deklaracji (i ewidencji) VAT sprzedaży rozliczonej w ramach działalności w innym kraju jest oczywiście absurdalne i chyba nie służy niczemu wartemu aż takiego wysiłku ze strony podatników. Jest też raczej wątpliwe w kontekście zgodności takiego wymogu z prawem UE (zwłaszcza w kontekście zasady proporcjonalności).

Ale MF zdaje się potwierdzać taką właśnie interpretację nowych przepisów w pytaniach i odpowiedziach:

W jakich przypadkach należy stosować oznaczenie SW? Oznaczenie SW dotyczy dostawy w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy, tj. zarówno opodatkowanej w kraju, jak i w innych państwach Unii Europejskiej.

Co ciekawe jednak, Ministerstwo Finansów nie jest konsekwentne. W odpowiedzi MF na pytanie o MOSS czytamy:

Czy podatnik ma obowiązek prezentowania w JPK_VAT z deklaracją transakcji opodatkowanych w ramach procedury szczególnej MOSS? Nie, takie transakcje nie są prezentowane w JPK_VAT.

W jaki zatem sposób można walczyć z uciążliwym stanowiskiem MF, które zakłada konieczność wykazywania w JPK_VAT transakcji raportowanych w ramach rejestracji w innych krajach? Na przykład powołując się na to, że ewidencję powinni w świetle art. 109 przesyłać jedynie podatnicy (w domyśle – polscy podatnicy podatku od towarów i usług), a w przypadku rejestracji w innym kraju nie jesteśmy już podatnikami w rozumieniu naszej ustawy o VAT tylko podatnikami podatku od wartości dodanej albo podatnikami podatku o podobnym charakterze.

No bo spójrzmy np. na art. 9 ust. 2 pkt 1 lit. a UoVAT. Jest w nim mowa osobno o podatnikach, o których mowa w art. 15, osobno zaś o podatnikach podatku od wartości dodanej. Czyli prawodawca odróżnia te dwie kategorie podmiotów.

Z kolei w art. 12 (dotyczącym nietransakcyjnego WNT) prawodawca mówi o podatniku podatku od wartości dodanej, ale nikt nie ma wątpliwości, że ten przepis dotyczy również np. polskiej spółki, która przemieszcza towary z Niemiec do Polski. Dlaczego w tym przepisie jest mowa jedynie o podatniku podatku od wartości dodanej, a o podatniku, o którym mowa w art. 15 nie? Może właśnie dlatego, że nawet polska spółka, jeżeli będzie przemieszczała towary z Niemiec do Polski, to będzie w odniesieniu do tego przemieszczenia już nie podatnikiem, o którym mowa w art. 15, ale podatnikiem podatku od wartości dodanej (dokonującym w Niemczech WDT). Przykładów, gdy polski prawodawca odróżnia podatnika, podatnika od wartości dodanej oraz podatnika podatku o podobnym charakterze, jest w ustawie o podatku od towarów i usług znacznie więcej.

Z tego by wynikało, że jeden podmiot (na przykład polska spółka) może występować w różnych rolach (oczywiście w zależności od sytuacji): jako podatnik o którym mowa w art. 15, jako podatnik podatku od wartości dodanej lub jako podatnik podatku o podobnym charakterze (a nawet jako niepodatnik, np. przy sprzedaży majątku prywatnego).

Trzeba zatem badać rolę danego podmiotu w odniesieniu do konkretnej transakcji.

Uznałbym, że jeżeli jakiś podatnik dokonuje jakiejś czynności poza terytorium kraju i wykazuje tę czynność do celów VAT (lub podatku o podobnym charakterze) w ramach rejestracji w tym innym kraju, to w odniesieniu do tej czynności nie jest już podatnikiem, o którym mowa w art. 15 (polskim podatnikiem), a zatem nie obejmuje go – w tym zakresie – obowiązek wysyłania ewidencji w rozumieniu art. 109 UoVAT.

Art. 109 ust. 3 UoVAT zakłada obowiązek prowadzenia ewidencji przez podatników. Z kolei art. 109 ust. 3b UoVAT nakłada obowiązek przesyłania ewidencji do urzędu skarbowego na podatnika, o którym mowa w art. 99 ust. 1 UoVAT. Ten ostatni przepis odnosi się zaś wyłącznie do podatników, o których mowa w art. 15. W mojej ocenie łącznie da się z tego wysnuć wniosek, że obowiązek prowadzenia oraz przesyłania ewidencji do US dotyczy wyłącznie podatników krajowych. Jeżeli dokonujemy sprzedaży w ramach DG zarejestrowanej w innym kraju, to nie jesteśmy już – w odniesieniu do transakcji dokonywanych w ramach tej rejestracji – podatnikiem krajowym.

Warto również przypomnieć, że zgodnie z art. 242 Dyrektywy VAT:

Każdy podatnik prowadzi ewidencję księgową w sposób wystarczająco szczegółowy do celów stosowania VAT oraz kontroli przez organ podatkowy.

Wydaje się, że podwójne raportowanie w dwóch różnych krajach tych samych transakcji wykracza poza to, co jest konieczne do celów stosowania VAT oraz do celów kontrolnych. W tym sensie można mieć zatem podejrzenie, że interpretacja nowych przepisów rozporządzenia w sprawie JPK wymuszająca takie podwójne raportowanie, naruszałaby zasadą proporcjonalności.

Pytanie jest teraz następujące – czy Ministerstwo Finansów samo wycofa się z prezentowanego początkowo stanowiska, czy też podatnicy będą musieli walczyć w sądzie, ewentualnie zmuszeni będą dostosować się do uciążliwych i średnio sensownych wymogów Ministerstwa?